|
De hemel zoals door de inca's werd waargenomen is niet te vergelijken
met hoe wij die heden ten dage zien.
Zij zaten op zeer grootte hoogten, zonder lucht en licht vervuiling. Op
deze hoogten was de hemel goed zichtbaar :de melkweg zal zeer helder geweest
zijn en elke ster goed zichtbaar.
De inca's observeerden de bewegingen van zon en maan en melkweg, waarin
ze naast de lichtobjecten ook de 'donkere wolken'( ruimte tussen de sterren)
bekeken. De belangrijkste sterrengroep was de Pleiaden, die geassocieerd
werden met de mais teelt.
De belangrijkste hemellichamen die de inca's nauwkeurig in de gaten hielden
waren:
Zon
Aan de hand van bewegingen van de zon werden de twee belangrijkste rituele
data van het jaar berekend:de zomer- en de winter- solstitia
of zonnewende, respectievelijk Capac Raymi (het inca midzomerfeest in
december op het zuidelijk halfrond ter ere van de zonnegod)en Inti Raymi.
(het Inca midwinterfeest in juni).
Voor het observeren en vastleggen van de beweging en de cyclus van de
zon gebruikte men speciale stenen platforms: Intihuatana.
Ze waren vooral geinteresseerd in de zons opkomst en ondergang, maar ook
in de zenit (zon op zijn hoogste punt tav de evenaar, zo dat er geen schaduwen
zijn) en antizenit ( de zon op zijn laagst tav evenaar ) passages van
de zon.
Maan
de inca's observeerde de maan om oa hun maan kalender te kunnen berekenen.
Deze kalender werd voornamelijk door het volk gebruikt. Het toenemen en
afnemen van de maan werd gebruikt om maandelijkse cyclussen te berekenen,
waar de tijd periodes voor de inca feesten op gebaseerd werden.
Zilver werd gezien als de tranen van de maan
De melkweg
Inca's noemden de melkweg MAYU, ' hemelse rivier', en zijn seizoensgebonden
posities aan de nachthemel vormen het uitgangspunt voor oa diverse kalender
berekeningen.
Uitgaand van de melkweg werden er veranderingen op aarde in kaart gebracht,
en aan de hand daarvan werden de dagen,seizoenen en jaren ingedeeld en
werd er een rituele kalender vastgesteld.
Bij de observatie van de melkweg heeft men te maken met een rotatie, waarin
het rotatie vlak een hoek met het rotatievlak van de aarde maakt van tussen
de 26 graden en 30 graden.
Worden de bewegingen van de melkweg vanaf het zuidelijk halfrond gevolgd
, dan verdeelt de 'hoofdbedding' van de 'rivier' de hemel in drieën
(boven de Mayu,onder de Mayu en de Mayu zelf)
In de eerste helft van het jaar 'kantelt' de Melkweg van rechts naar links,
in de tweede helft van lijnks naar rechts. In de loop van 24uur gaat Mayu
door zenit, waarbij hij twee elkaar doorsnijdende assen vormt, die gericht
zijn van het noordoosten naar het zuidwesten en van het zuidoosten naar
het noordwesten.
Deze verdeling van de hemel bood coördinaten aan de hand waarvan
alle andere hemellichamen in kaart konden worden gebracht . In de melkweg
waren naast de sterren en planeten ,ook de 'donkere wolkbeelden' van even
groot belang voor de inca's. Dit waren lege ruimten die werden gezien
als donkere wolken tussen de sterren.
Het beste zijn deze 'wolken' in de Andes te zien op 21 maart, het begin
van de herfst op het zuidelijk halfrond. Dan ligt de band van de melkweg
hoog aan de hemel en strekt zich uit van het noordoosten tot aan het zuidwesten.
Kort erna begint het regen seizoen.
- Als de donkere wolken heel scherp te zien zijn is dit slecht nieuws,
want dan zal er weinig regen vallen.
- Zijn de wolken wat vager dan komt er veel regen en zal er een goede
oogst kunnen volgen.
Het interpreteren van deze 'donkere wolken'
is kenmerkend voor de inca astronomie.
De inca's noemden deze 'sterrenbeelden' naar dieren en beschouwden ze
als een soort oerbeelden van de diersoorten op aarde:
De belangrijkste van deze 'donkere wolken' waren:
Yacana ('volwassen lama'
mogelijk Lyra?)
kleine lama,
vos (mogelijk vulpecula?),
yutu-yutu (de tinamou een soort patrijs),
pad
slang
Tot de belangrijkste lichtgevende hemellichamen
in mayu behoorden:
Collca ('graanschuur' bij ons ook wel bekend
als de Plejaden),
Orqo-cilay ('veel kleurige lama',een andere
sterren groep.) Men geloofde dat deze sterren de koninklijke lamakudde
beschermden.
Chaska-qoylor ('hartige ster'ook wel bekend
als Venus de morgenster)
Van deze speelde met name de pleiaden een zeer grote rol.
Plejaden:
De Pleiaden werden Collica ('Graanschuur') genoemd door de inca's
Zij vormen onderdeel van Stier. Het is een heldere groep sterren die dicht
bij elkaar staan. Ze staan op een afstand van 380 lichtjaren.Het is een
sterrenhoop die uit honderden sterren bestaat,verspreid over een gebied
aan de hemel ter grootte van drie keer de volle maan. Ze zijn blauw en
omgeven door reusachtige gaswolken van waterstof,waaruit ze nog maar pas
zijn ontstaan [enkele miljoen jaren geleden]. Het zijn zeer jonge sterren
en erg heet.
In de Griekse mythologie stelden de pleiaden zeven zussen voor Alcyone,
Maia, Electra, Merope, Taygete, Celaeno, and Sterope, de dochters van
Atlas en Pleione, Zij werden in sterren veranderd.
| Plejaden |
 |
De inca's noemden de plejaden graanschuur vermoedelijk omdat zij een rol
speelden bij het bepalen van de datum om de aardappelen te planten, aan
het einde van de maand juni.
De zichtbaarheid van de pleiaden hangt namelijk samen met de aanwezigheid
van een dunne bewolking op een hoogte van tien tot zestien kilometer.Deze
bewolking hangt weer af van de warmte van het El-Niño-jaar. In
een warm jaar is er meer hoge bewolking, zijn de pleiaden minder helder
en begint het regenseizoen op de hoogtvlakten van de Andes één
tot anderhalve maand later. Dat is ongunstig voor jonge aardappelen, die
veel vocht nodig hebben.De huidige bevolking van Peru en Bolivia houden
nog steeds de pleiaden in de gaten in verband met de aardappelteelt.
De inca's berekenden aan de hand van de bewegingen van deze hemellichamen
allerlei biologische cyclussen en baseerden daarop de zorg voor hun gewassen
en lamakuddes.
De praktische observaties en toepassingen waren verweven met de astronomie.
Zo vielen de solstitia (ook wel zonnewende genoemd) van Mayu samen met
de natte en droge seizoenen in de Andes.
De hemelse rivier kon zo de waterloop op aarde voorspellen.
De 'donkere wolk' Lama (Yacana) werd geassocieerd met de god Apu Illapu,
de regen gever, een agrarische god. Het was zijn schaduw. Men geloofde
dat hij het op aarde liet regenen van uit de hemelse rivier Mayu.
En als Lama rond middernacht verdwijnt dacht men dat hij dan op aarde
ging drinken en zo overstromingen tegen te gaan. In oktober, in het droge
seizoen, gaf men daarom zwarte lama's weinig te eten, zodat ze gingen
huilen en de goden meer water voor de gewassen gaven
De beweging van de Mayu werden verder weerspiegeld in de verdeling van
het inca-rijk in 4 delen, tahuantinsuyu,
en de orientatie van de vier hoofdwegen die vanuit Cuzco [de hoofdstad]
naar deze delen liepen: zij stemden overeen met de assen van de melkweg.
Terug
|
